Piramida Zdrowego Żywienia. Produkty zbożowe.

Produkty zbożowe powinny wchodzić w skład większości posiłków. W zaleceniach zwrócono uwagę, że należy wybierać przede wszystkim produkty pełnoziarniste. Zawierają one więcej błonnika pokarmowego, składników mineralnych (cynk, magnez, żelazo) oraz witamin, szczególnie z grupy B (tiamina, ryboflawina, niacyna, foliany, kwas pantotenowy). Ponadto produkty z tej grupy zawierają dużo węglowodanów złożonych, zwłaszcza skrobi i pewne ilości białka.

Błonnik

Znaczna część błonnika zawartego w produktach zbożowych to błonnik nierozpuszczalny. Wpływa on korzystnie na pracę przewodu pokarmowego; przyspieszając pasaż treści pokarmowej zapobiega zaparciom, dzięki czemu także zmniejsza ryzyko raka jelita grubego. Powoduje też zwiększanie wydzielania soków trawiennych oraz wiązanie i buforowanie nadmiaru kwasu solnego w żołądku. Spożywanie produktów o dużej zawartości błonnika daje uczucie sytości, wpływa na zmniejszanie wartości energetycznej diety, przez co ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała.

W Polsce w ciągu ostatnich ponad 20 lat nastąpił spadek spożycia produktów zbożowych, któremu towarzyszy zmniejszenie zawartości błonnika w diecie. Jak wynika z badań Instytutu Żywności i Żywienia, koreluje on ze wzrostem zachorowań na raka jelita grubego. Może być to jeden z niekorzystnych czynników żywieniowych, wpływających na fakt, że zachorowalność na raka jelita grubego nie zmniejsza się, choć dzieje się tak w przypadku innych nowotworów przewodu pokarmowego.

Do najczęściej spożywanych produktów zbożowych należy pieczywo. W zaleceniach zwraca się uwagę, żeby wybierać pieczywo razowe oraz typu graham. Powinno się także uwzględniać w jadłospisie inne produkty zbożowe, takie jak grube kasze, ryż brązowy, makarony pełnoziarniste oraz naturalne płatki zbożowe. Tym bardziej, że pieczywo jest istotnym źródłem soli w diecie Polaków. Nie znaczy to, że zaleca się ograniczanie spożywania pieczywa. Warto jednak w większym stopniu sięgać po pozostałe produkty zbożowe.

Gluten

Ostatnio prowadzone są liczne dyskusje dotyczące zawartego w produktach zbożowych glutenu. Istnieją choroby, w których wyeliminowanie glutenu z diety jest konieczne. Dotyczy to przede wszystkim chorych z celiakią, z alergią i nadwrażliwością na gluten. Coraz częściej dieta bezglutenowa jest stosowana wspomagająco przy takich chorobach, jak choroba Hashimoto, cukrzyca typu 1. zespół jelita drażliwego, reumatoidalne zapalenie stawów, autyzm czy ADHD. Często jednak schorzenia te współistnieją z celiakią. Obecnie brak jest danych wskazujących, że gluten szkodzi osobom zdrowym. Stosując dietę bezglutenową, bardzo trudno ja zbilansować, co wiąże się z ryzykiem niedoboru w diecie składników odżywczych takich, jak błonnik pokarmowy, foliany, cynk, żelazo i selen.